82 procent van de Nederlanders vindt dat betere omgangsvormen op sociale media nodig zijn. Dit blijkt uit nieuw onderzoek dat Netwerk Mediawijsheid presenteert aan de start van de Week van de Mediawijsheid (5 t/m 12 november). Tweederde van de mensen in Nederland vindt sociale media op dit moment onvoldoende sociaal. Een groot deel van de mensen vindt dat platformen vaker en sneller moeten ingrijpen bij extreme content. Het vaakst hebben we te maken gehad met complotdenken en de verspreiding van mis- en desinformatie.

De Week van de Mediawijsheid draait dit jaar om de vraag ‘Hoe houden we het samen sociaal online?’. In het kader van de campagne neemt minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker het pamflet met de belangrijkste onderzoeksresultaten en actiepunten in ontvangst.

De roep om betere omgangsvormen is belangrijk, omdat 94 procent van de Nederlanders zegt dagelijks gebruik van sociale media te maken. Mary Berkhout-Nio, programmadirecteur Netwerk Mediawijsheid: “We zijn onlosmakelijk verbonden aan sociale media. We ervaren er veel voordeel en gemak van, maar ze zijn ook een bron van ergernis, vertwijfeling en angst. Bijvoorbeeld door schadelijke activiteiten zoals online haat, pesten en de verspreiding van nepnieuws. Als we sociale media een fijne plek voor iedereen willen laten zijn, moeten we nu met elkaar aan de slag, want er staat veel op het spel.”

Ergernissen over online omgangsvormen

Het onderzoek vroeg Nederlanders naar de grootste ergernissen op sociale media. De manier waarop we met elkaar omgaan, vormt daarin een rode draad.

Nederlanders beoordeelden de volgende kenmerken van sociale media als negatief:

• We vergeten de mens achter een account of profiel te blijven zien (74 procent)
• De normen op sociale media zijn onduidelijker dan in de offline wereld (73 procent)
• Er is onvoldoende mogelijkheid voor (ouderlijke) begeleiding, toezicht of correcties (71 procent)

Gebrekkige omgangsvormen vormen een basis voor schadelijk of immoreel gedrag. Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders zich daar zorgen over maken en dit gedrag soms zelf ervaren hebben:

• Minstens 80 procent van de Nederlanders beoordelen activiteiten zoals cyberpesten, haatzaaien, verspreiding van nepnieuws, cancellen en complotdenken als (zeer) negatief.
• Negatieve ervaringen die mensen zelf het meeste ervaren hebben zijn complotdenken (10 procent) en het verspreiden van misinformatie (9 procent) en desinformatie (9 procent)

Nederlanders maken zich terecht zorgen over een toename van schadelijk of immoreel gedrag: eerder onderzoek van het Rathenau Instituut (Online Ontspoord) laat zien dat alle gebruikers in Nederland vroeg of laat te maken kunnen krijgen met dit gedrag.

Over het onderzoek

Onderzoeksbureau NoTies voerde het onderzoek in opdracht van Netwerk Mediawijsheid uit. In totaal hebben 1.008 respondenten deelgenomen aan het onderzoek. De steekproef is representatief op basis van geslacht, leeftijd, opleiding en regio. De resultaten zijn gewogen. De data is van 28 september 2021 tot en met 5 oktober 2021 vergaard. Download het onderzoeksrapport hier.